Nie trzeba jechać aż nad morze, by zaczerpnąć powietrza z dużą ilością jodu. Wystarczy wybrać się w dziećmi do Kaskady Solankowej w Sołonce!

Z czego słynie Sołonka?

Sołonka znajduje się około 20 km na południe od Rzeszowa na Pogórzu Dynowskim, w gminie Lubenia. Nazwa wsi pojawiła się po raz pierwszy w źródłach pisanych w roku 1589 jako część dóbr rodziny Ligęzów, ówczesnych właścicieli Rzeszowa. W swoich dziejach Sołonka pozostawała na uboczu wielkich zdarzeń historii. Położona w trudno dostępnym terenie górskim i leśnym żyła własnym rytmem. Niemniej jednak i tu dochodziło do znaczących wydarzeń, o których do tej pory niewiele było wiadomo. W okresie Powstania Styczniowego w latach 1863-1865 znajdowali tutaj schronienie emisariusze i uciekinierzy powstańcy z Królestwa Polskiego. W czasie I wojny światowej ukrywał się w Sołonce wybitny polski pisarz i publicysta Stanisław Przybyszewski.

Współcześnie Sołonka jest siedzibą Muzeum Regionalnego, posiada atrakcyjne tereny turystyczno-krajoznawcze oraz znane już powszechnie źródła „słonej wody”, największego bogactwa naturalnego tej osady.

Przypuszcza się, że wodę z Sołonki wykorzystywano już w czasach prasłowiańskich. Na pewno korzystano z niej w średniowieczu. W średniowieczu przebiegał tędy trakt handlowy z Węgier w kierunku Sandomierza. Szlak ten nazywano traktem królewskim. W okresie rzymskim wiodły tędy szlaki bursztynowe (IV–V wiek n.e.).

Ponadto w Sołonce organizowane jest co roku Malinowe Święto, impreza folklorystyczna z owocem maliny w roli głównej, organizowana przez GOK w Lubeni. W programie znajduje się m.in. degustacja napojów malinowych, konkurs na najsmaczniejszy placek z malinami, wybory króla i królowej malin, liczne atrakcje dla dzieci oraz muzyczny piknik.

Główną atrakcją miejscowości są źródła słonej wody pochodzące z okresu mioceńskiego. Samorząd wykorzystał to budując, w latach 2009-2010 przy wsparciu Funduszy Unijnych, kaskadę solną o charakterze zdrojowym. Pompy tężni i fontann pracują w godzinach od 10.00 do 21.00 od maja do października. Teren dostępny jest przez całą dobę nieodpłatnie.

Naprzeciwko tężni solankowej powstał mini amfiteatr, by goście mogli przysiąść na ławkach oddychając przesyconym jodem powietrzem. Wielu spaceruje przy ścianie, po której spływa woda. Niektórzy rozkładają koce, bo urokliwie urządzony zakątek zachęca, by w spokoju i komfortowo spędzać tu czas.

Najwięcej bywa rodzin z małymi dziećmi i z myślą o nich powstał niewielki plac zabaw. Jest też zadaszona wiata ze stołem, gdzie można spokojnie spożyć posiłek. Kolejną atrakcją tego ustronia, jest ciesząca oko fontanna kształtem przypominająca dmuchawca.

Nieopodal znajduje się bar małej gastronomii „Źródełko”, coraz bardziej przydatny, zwłaszcza dla tych, którzy jadą tu z daleka. Do ich dyspozycji są dwa niewielkie parkingi.

Spore zainteresowanie zwiedzających budzi zadaszona studnia i słusznie, bo właśnie ona ma – z historycznego punktu widzenia - największe znaczenie.

Pompy tężni i fontann pracują w godzinach od 10.00 do 21.00 od maja do października. Teren dostępny jest przez całą dobę nieodpłatnie.

Źródło słonej wody w Sołonce to pozostałość okresu mioceńskiego, gdy teren ten był zalany ciepłym morzem. To część tzw. solanek podkarpackich występujących wzdłuż Pogórza Karpackiego w zachodniej części żup ruskich. Po przyłączeniu tych ziem do Polski przez Kazimierza Wielkiego, wieś stała się własnością węgierskiego rodu Baryczków. Oni to jako pierwsi zbudowali warzelnię i pozyskiwali sól, zaopatrując w nią prawdopodobnie okoliczne wsie i klasztory, Takich solanek w okolicy miało być więcej. Nie wiadomo co stało się potem, kolejne wzmianki pojawiają się dopiero, gdy Sołonka stała się własnością rzeszowskiego rodu Ligęzów. W XVI i XVII wieku warzono tu sól i sprzedawano na rynku w Rzeszowie.

Nie wiadomo kiedy zaniechano eksploatacji źródeł na skalę przemysłową. Na pewno w czasach zaboru austriackiego władze zakazały produkcji soli z tzw. dzikich źródeł. Studnia została zasypana. Od połowy XVII wieku, aż do końca II wojny światowej solanka była czerpana z naturalnego zagłębienia terenu i wykorzystywana tylko przez miejscową ludność na własne potrzeby.

Studnia solankowa, urządzenia wydobywcze wraz z walcem wciągającym i licznymi fragmentami drewnianej obudowy studni można obejrzeć w Muzeum Regionalnym w Sołonce. Są to jedyne tego typu obiekty zachowane na Podkarpaciu - możemy przeczytać na stronie Uzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego.

Pamięć o tym bogactwie przetrwała w przekazie mieszkańców. W 1999 r. na podstawie wskazania właścicielki działki Zofii Babiarz odnaleziono źródełko ponownie, a Gmina Lubenia odkupiła działkę. Dwa lata później tj. w 2001 r. po uzyskaniu praw własnościowych do działki przez Gminę Lubenia odkopano i oczyszczono cembrowinę na głębokość 26 m oraz wykonano prace porządkowe wokół niej. W trakcie prac zauważono, ze solanka nie wypływa z dna studni ale ze ściany bocznej i spływa w dół napełniając cembrowinę. Dalsze pogłębianie nie miało uzasadnienia, gdyż dno studni było wyłożone deskami co sugerowało ze cembrowina spełniała funkcje zbiornika na solankę.

W latach 2009-2010 powstała w tym miejscu kaskada solna o charakterze zdrojowym, gdyż występujący w solankach jod ma właściwości zdrowotne.

Budowę kaskady sfinansowano sfinansowano ze środków Gminy Lubenia oraz Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

Obecnie solanka bogata w jod stała się jedną z atrakcji turystycznych i rekreacyjnych regionu. By powdychać bogatą w jod solankę, wystarczy wybrać się do odległej od Rzeszowa o ok. 20 km Sołonki w gminie Lubenia.

Jod to pierwiastek o działaniu antybakteryjnym, antywirusowym i przeciwgrzybiczym. Bez trudu eliminuje drożdże i grzyby, w tym między innymi te z gatunku Candida. Co więcej, robi to bez wytwarzania odpornych na antybiotyki szczepów bakterii. Okazuje się korzystniejszy niż antybiotyk również przez wzgląd na fakt, że nie powoduje skutków ubocznych, a poza bakteriami czy grzybami zwalcza także wirusy.

Jod jest pomocny podczas leczenia wszelkich zmian skórnych, a nawet samego raka skóry. Jest także niezbędny w profilaktyce innych nowotworów, między innymi raka piersi, jajników oraz tarczycy. Chroni również przed rakiem prostaty, ponieważ to właśnie ten gruczoł gromadzi omawiany pierwiastek w największej ilości.

Terapię jodem stosuje się też przy chorobach serca, niedoczynności tarczycy, autyzmie, cukrzycy, chorobie Hashimoto oraz chorobie Gravesa-Basedowa. Ponadto pierwiastek pomaga przy leczeniu stanów zapalnych, odleżyn i ran, jednocześnie zmniejszając bliznowacenie tkanek. Stosowany na skórę głowy przyspiesza porost włosów.

Jod jest niezbędny w przebiegu ciąży, gdyż ma kluczowy wpływ na prawidłowy rozwój płodu. Podczas infekcji odpowiada z kolei za rozrzedzanie śluzu i łagodzenie kataru. U chorych na cukrzycę zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę, a w przypadku zainfekowania patogenami niszczy pleśnie i pasożyty. Uważa się, że zapobiega niedoczynności tarczycy u wszystkich, którzy korzystają na co dzień z telefonów komórkowych.

Zatem warto jeździć do Sołonki regularnie z dziećmi, które szczególnie w okresie jesienno-zimowym są wyjątkowo podatne na infekcje dróg oddechowych. Jest to opcja tańsza i wygodniejsza dla mieszkańców Rzeszowa i okolic niż częste wyjazdy nad morze.