Leżajsk oraz Łańcut na Szlaku Chasydzkim

Polska przez stulecia była domem wielu pokoleń Żydów. Na jej terenie miał miejsce bezprecedensowy rozkwit kultury żydowskiej. To w Polsce w XVIII w. narodził się chasydyzm, jeden z najważniejszych nurtów judaizmu. Szczególnie wielu zwolenników zyskał na wschodnich ziemiach, m.in. na terenach, przez które przebiega dziś szlak.

- Nie trzeba więc jechać do Ziemi Świętej, żeby wędrować śladami wielkich uczonych i mistyków. U nas też można zobaczyć zabytki kultury żydowskiej - podkreśla Monika Krawczyk, dyrektor Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, która opracowała Szlak Chasydzki.

Szlak obejmuje w sumie 28 miejscowości z Podkarpacia i Lubelszczyzny, w których przed wojną istniały liczące się społeczności żydowskie. Znalazły się na nim też zabytki w Leżajsku, Łańcucie i Dynowie.

- W Leżajsku jest cmentarz założony w XVIII w. i grób cadyka Elimelecha, a w Łańcucie - barokowa synagoga z XVIII w., a także cmentarz założony w XVII w. - miejsce spoczynku cadyka Naftalego Cwiego Horowitza z Ropczyc oraz Eleazara Szapiro - założyciela dynastii cadyków dynowskich. Z kolei w Dynowie jest cmentarz założony prawdopodobnie w XVIII w., gdzie pochowano cadyka Cwiego Elimelecha Szapiro - mówi Marcin Bartosiewicz z FODZ.

Miejscowości, które znalazły się na szlaku, były kiedyś ważnymi ośrodkami chasydyzmu. Dwory cadyków znajdowały się w Cieszanowie, Dębicy, Dynowie, Lesku, Leżajsku, Lublinie, Łańcucie, Przeworsku, Ropczycach, Rymanowie i Dzikowie. Najważniejszym punktem Szlaku Chasydzkiego jest jednak synagoga w Zamościu, w której znajduje się m.in. centrum informacyjne.

- Można tutaj uzyskać szczegółowe informacje o naszym szlaku - mówi Monika Krawczyk. - Szlak Chasydzki łączy miejscowości, w których znajdują się zarówno imponujące synagogi, jak i cmentarze żydowskie; na nich znaleźć można nagrobki pochodzące z XVIII, XVII, a nawet XVI w. Warto podkreślić, że wiele z tych cmentarzy jest wciąż odwiedzanych przez chasydów z całego świata - zwraca uwagę dyrektor.

Istotnym miejscem na Podkarpaciu jest dla Żydów Łańcut. Warto obejrzeć tu wnętrze jednej z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych w Polsce synagog. Do dziś oglądać można też izbę cadyka.

- Jest wyjątkowo skromna w porównaniu ze wspaniałą salą modlitewną ozdobioną XVIII--wiecznymi malowidłami. Stoi tam piec kaflowy - zwykły piec z lat 60. ubiegłego wieku. Chasydzi fotografują się na jego tle, żywiąc przekonanie, że sam cadyk grzał przy nim swoje chude kości - opowiada Monika Krawczyk.

Najważniejszym niegdyś ośrodkiem chasydyzmu był jednak Leżajsk, gdzie działał słynny cadyk Elimelech.

- Leżajsk to polska stolica chasydyzmu. Wielcy cadykowie wywodzą się właśnie z Leżajska. Nauczycielem ich i duchowym kierownikiem był Elimelech - słynny cadyk z Leżajska, do którego grobu przed wojną pielgrzymowali Żydzi i chrześcijanie. Była tu m.in. słynna hollywoodzka aktorka Demi Moore. Jest ona podobnie jak Madonna zwolenniczką znanej grupy religijnej Kabbalah Centre. Sama Madonna również była w Leżajsku. Odwiedziła grób cadyka kilka lat temu - zdradza Monika Krawczyk. Podkreśla jednocześnie, że zabytki kultury żydowskiej są dostępne dla wszystkich zwiedzających. Więcej informacji o szlaku na www.fodz.pl.